Wykonywanie prac budowalnych, niezależnie od ich rodzaju czy stopnia skomplikowania, niesie ze sobą wzmożone ryzyko wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń mogących zagrażać zdrowiu, a nawet życiu pracowników. Niewątpliwie główną przyczynę wypadków na placu budowy stanowią zaniedbania w zakresie wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy. Prowadząc działalność gospodarczą związaną z realizacją robót budowalnych, należy mieć świadomość, jakie konsekwencje dla przedsiębiorcy może powodować zaniedbanie obowiązków z zakresu bhp skutkujące wypadkiem na placu budowy.
Przedstawioną poniżej odpowiedzialność co do zasady może ponosić zarówno przedsiębiorca zatrudniający pracowników na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych bądź na podstawie umów B2B. Kwestie związane z podstawą zatrudnienia pracownika, który uległ wypadkowi na placu budowy, jak i okoliczności związane z przebiegiem samego wypadku determinują rodzaj i zakres potencjalnej odpowiedzialności przedsiębiorcy.
Wypadki zagrażające życiu lub zdrowiu, czy nawet skutkujące śmiercią pracownika mogą generować odpowiedzialność karną przedsiębiorcy za przestępstwa zagrożone karą nawet do 5 lat pozbawienia wolności (art. 220 Kodeksu karnego, art. 155 Kodeksu karnego – w przypadku wypadku śmiertelnego). Aby możliwe było przypisane danemu przedsiębiorcy odpowiedzialności karnej za wskazane przestępstwa niezbędne jest udowodnienie, że do wypadku na budowie doszło na skutek niedopełnienia przez przedsiębiorcę obowiązków z zakresu bhp. Odpowiedzialność karną może ponieść przedsiębiorca budowlany prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółek handlowych – wspólnicy spółek osobowych oraz członkowie zarządów spółek kapitałowych.
Wypadek na placu budowy może również stanowić podstawę poniesienia przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność budowlaną odpowiedzialności cywilnej, skutkującej obowiązkiem zapłaty na rzecz poszkodowanego pracownika lub jego rodziny (w przypadku śmierci pracownika) znacznych kwot z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia. Do zasądzenia przedmiotowych należności może dojść w ramach postępowania cywilnego, jak również w toku postępowania karnego. Jednocześnie nawet w przypadku obciążenia przedsiębiorcy obowiązkami zapłaty odszkodowania czy zadośćuczynienia w procesie karnym, poszkodowany pracownik lub jego rodzina nadal mogą dochodzić wyższych kwot w postępowaniu cywilnym i to nawet przez 20 lat od wypadku. Niejednokrotnie obowiązek zapłaty wielotysięcznych sum tytułem odszkodowania czy zadośćuczynienia może w istotny sposób wpłynąć na sytuację finansową przedsiębiorcy, determinując możliwość dalszego prowadzenia działalności.
Nieprzestrzeganie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność budowlaną, nawet w sytuacji, gdy na placu budowy nie dochodzi do bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników, może skutkować poniesieniem przez przedsiębiorcę odpowiedzialności za wykroczenie, zagrożone karą grzywny nawet do 30.000 zł (art. 283 Kodeksu pracy). Do prowadzenia postępowania wykroczeniowego w tym przypadku uprawniona jest Państwowa Inspekcja Pracy. W przypadku zatem ustalenia ewentualnych nieprawidłowości w zakresie bhp w toku kontroli prowadzonej przez Państwową Inspekcję Pracy, przedsiębiorca winien liczyć się z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności za wykroczenie.
Ze względu na różnorodność zdarzeń, które mogą mieć miejsce przy realizacji prac budowalnych, konsekwencje wypadku na budowie dla przedsiębiorcy prowadzącego działalność budowlaną będą kształtować się indywidualnie i odmiennie w każdej sprawie. Aby zapewnić skuteczną obronę swoich interesów i minimalizację potencjalnych konsekwencji prawnych warto każdorazowo skorzystać z pomocy prawnej.