Spory budowlane są częstym problemem, który może prowadzić do długotrwałych i kosztownych procesów sądowych. Warto jednak pamiętać, że istnieją różne strategie ich rozwiązywania, w tym zawarcie ugody na etapie przedsądowym lub już w trakcie procesu. Wybór odpowiedniego sposobu postępowania zależy od wielu czynników, takich jak koszty, czas, relacje między stronami oraz stopień skomplikowania sprawy.
Zanim dojdzie do formalnego postępowania sądowego, strony mają możliwość polubownego zakończenia sporu na drodze ugody pozasądowej. W praktyce często stosuje się:
- Negocjacje bezpośrednie – strony próbują samodzielnie osiągnąć porozumienie;
- Mediację – z udziałem niezależnego mediatora, który pomaga w wypracowaniu kompromisu;
- Postępowanie pojednawcze – formalne wezwanie do próby ugodowej przed sądem (art. 184–186 k.p.c.).
Zawarcie ugody na tym etapie może pozwolić na uniknięcie długiego procesu, a także zminimalizować koszty związane z prowadzeniem sprawy sądowej. Szczególnie atrakcyjne pozostaje dla strony sporu, która nie kwestionuje swojej odpowiedzialności, a sporna jest jedynie wartość roszczenia. Wówczas próba polubownego rozwiązania sporu skupiona jest wyłącznie na tym elemencie, nie jest wymagane prowadzenie długotrwałego postępowania dowodowego poprzedzonego koniecznością zebrania odpowiednich dowodów.
Ugoda w trakcie procesu sądowego
Jeśli strony nie dojadą do porozumienia przed wszczęciem postępowania sądowego, wciąż istnieje możliwość zakończenia zawisłego sporu poprzez zawarcie ugody już w jego trakcie. Może to nastąpić:
- Z udziałem mediatora – sąd może skierować sprawę do mediacji na każdym etapie postępowania (art. 183(8) k.p.c.).
- Bezpośrednio przed sądem – strony mogą zawrzeć ugodę przed sądem podczas rozprawy (art. 223 k.p.c.).
- Ustalić warunki porozumienia i cofnąć powództwo wobec zawarcia ugody pozasądowej;
Koszty i czas – co bardziej się opłaca?
- Ugoda pozasądowa – pozwala na uniknięcie kosztów sądowych, a jej zawarcie jest stosunkowo szybkie, choć niejednokrotnie wymaga dużego nakładu pracy pełnomocników formułujących odpowiednie zapisy umowne;
- Ugoda sądowa – wiąże się z niższymi kosztami niż pełne postępowanie sądowe. Opłata sądowa ulega zwrotowi w 75% (art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
- Proces sądowy – długotrwały i kosztowny, obejmuje opłaty sądowe, koszty opinii biegłych, honoraria pełnomocników oraz ewentualne koszty egzekucji.
Podsumowanie
Zarówno polubowne zakończenie sporu, jak i merytoryczne rozpoznanie sprawy zwieńczone wydaniem wyroku mają swoje zalety i wady. Ugoda pozwala na szybsze zakończenie sporu, ograniczenie kosztów oraz utrzymanie relacji biznesowych, jednak wymaga gotowości stron do kompromisu. Proces sądowy jest konieczny w przypadku braku porozumienia, ale wiąże się z wysokimi kosztami i długim czasem oczekiwania na rozstrzygnięcie. W praktyce ugoda jest często niedoceniana, a strony decydują się na proces, nie doceniając potencjalnych oszczędności czasu i kosztów, co być może wynika również z niewielkiej świadomości, że Sądy są aktualnie niezwykle przeciążone, a to skutkuje tym, że procesy w niełatwych sprawach budowalnych, wymagających najczęściej opinii biegłych, trwają latami na co zarówno pełnomocnik, jak i sama strona nie ma wpływu.